Od 1 stycznia 2020 roku ruszyła elektroniczna ewidencja sprawozdawczości odpadów. Cel: uszczelnienie systemu gospodarki odpadami w Polsce. Czy BDO dotyczy także e-commerce?

Od tej pory żadna firma nie będzie mogła przekazać odpadów, transportować odpadów oraz ich przyjmować nie posiadając swojego indywidualnego internetowego konta w Bazie Danych o Odpadach – BDO.

Czy zmiany wprowadzające BDO dotyczą sklepów internetowych?

Każda wysyłka towaru przez Internet lub kuriera, do której wykorzystano takie materiały opakowaniowe jak np. taśma, karton, folia, wymaga ewidencjonowania i raportowania do sytemu BDO. Generuje to obowiązek umieszczania numeru BDO na fakturach i wszystkich dokumentach związanych przedmiotowo istotnie z działalnością gospodarczą prowadzoną przez przedsiębiorców.

Skąd wynikają nowe obowiązki?

Ostatnie miesiące to nasilona debata na temat postępującego zanieczyszczenia środowiska i tego, jakie efekty ze sobą niesienie. Globalny problem wymaga podjęcia strategicznych decyzji, których celem jest utrzymanie jakości środowiska naturalnego oraz zasobności surowców na poziomie umożliwiającym funkcjonowanie kolejnych pokoleń ludzi. W 2016 roku ratyfikowano Porozumienie Paryskie, zakładające dążenie do transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Jednym z priorytetów pakietu GOZ jest podnoszenie poziomu recyklingu do 65% oraz redukcja do 10% strumienia odpadów trafiających na składowiska do końca 2035 roku.

Czy każdy sklep internetowy musi zarejestrować się w BDO?

Najważniejszym narzędziem służącym do kontroli przepływu odpadów, opakowań i niektórych produktów wytwarzanych i wprowadzanych przez przedsiębiorców w Polsce jest Baza Danych o Odpadach (BDO). Zgodnie z art. 238 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach, system obowiązuje od dnia 24.07.2018 r.. Obowiązkiem rejestracji objęto wszystkie podmioty, zobowiązane do prowadzenia ewidencji i sprawozdawczości z zakresu gospodarki odpadami, firmy wprowadzające niektóre produkty, podmioty wprowadzające opakowania, a ostatnio dodano dział dla firm wytwarzających odpady. Prowadzenie działalności od tego czasu bez wymaganego rejestru jest uznawane za działanie nielegalne podlegającej karze grzywny, a nawet aresztu.

Każdy może sprawdzić, czy jesteś zarejestrowany w BDO – zweryfikuj swojego dostawcę!

Ponieważ rejestr BDO jest rejestrem otwartym, każdy może wejść na stronę www.bdo.mos.gov.pl i po numerze NIP sprawdzić czy dany przedsiębiorca spełnia swoje ustawowe obowiązki.

Transparentność systemu podnosi obowiązek umieszczania numeru rejestrowego BDO na dokumentach związanych z prowadzoną działalnością. Oznacza to, że numer powinien znajdować się przede wszystkim na fakturach VAT. Nie można jednak zapomnieć o innych dokumentach takich jak paragony czy umowy kupna – sprzedaży. Za brak realizacji tego obowiązku przedsiębiorcy grożą wysokie kary pieniężne od 1 000 zł do 1 000 000 zł.

Umieszczanie tego numeru jest istotne nie tylko w przypadku wprowadzającego produkt w opakowaniu, ale także dla dystrybutora produktów w opakowaniach. Art. 41 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi mówi, że: „Zakazuje się dystrybucji produktów w opakowaniach wprowadzanych do obrotu przez wprowadzającego produkty w opakowaniach, który nie jest wpisany do rejestru.” Dystrybutor zatem musi upewnić się, że wprowadzający, od którego kupił produkt w opakowaniu, jest wpisany w odpowiednim dziale w rejestrze BDO. Pierwszym stopniem weryfikacji jest sprawdzenie, czy numer BDO został umieszczony przez wprowadzającego na fakturze sprzedaży.

4 grupy podmiotów z obowiązkiem rejestracji w BDO

Pierwszą grupę podlegającą rejestracji stanowią wszystkie podmioty, które wprowadzają takie produkty jak samochody, akumulatory, baterie, opony, oleje smarowe, sprzęt elektroniczny. Drugą wszystkie firmy zajmujące się gospodarką odpadami. Najczęściej problem pojawia się gdy zaglądniemy do działu VI wniosku BDO, w którym zarejestrować muszą się firmy z trzeciej grupy, czyli wprowadzające opakowania i produkty w opakowaniach, a tu właśnie znajduje się gro sklepów internetowych. Ponieważ opakowaniem w rozumieniu ustawy “jest wyrób, w tym wyrób bezzwrotny, wykonany z jakiegokolwiek materiału, przeznaczony do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji produktów, od surowców do towarów przetworzonych.”, w tej definicji znajdzie się zarówno paleta, kartony, folia stretch, jak i np. pojemniki na żywność na wynos.

Ustawowym obowiązkiem każdego przedsiębiorcy, w tym właściciela sklepu internetowego, jest przede wszystkim zapewnienie odpowiedniego poziomu odzysku lub recyklingu wprowadzanych opakowań. Można to zrealizować samodzielnie lub za pomocą Organizacji Odzysku Opakowań, przy czym ustawowy termin złożenia sprawozdań za rok poprzedni to 15 marca. Brak sprawozdania w tym terminie będzie skutkować wniesieniem opłaty produktowej, która jest związana z niezapewnieniem odpowiedniego poziomu recyklingu lub odzysku.

Wysokość opłaty produktowej BDO dla e-commerce

Opłata produktowa za tworzywa sztuczne wynosi 2,70 zł/kg, za makulaturę 0,70 zł/kg, do tego dochodzi opłata za zapewnienie kampanii edukacyjnych, która wynosi 2% wartości opakowań netto. Jeżeli doliczymy do tych opłat jeszcze mandat zaczynający się od 5000 zł, a kończący na 1 000 000 zł, to może się okazać, że nie złożenie w terminie raportu o opakowaniach będzie jednym z najdroższych przeoczeń w historii działalności sklepu.

Czwartą grupą przedsiębiorstw, których w dniu 01.01.2019 r. wraz z aktualizacją formularza wniosku BDO o dział XII, objął obowiązek rejestracji są wytwórcy odpadów zobowiązani do prowadzenia ewidencji odpadów. Ten dział dotyczy każdego wytwórcę odpadów innych niż odpady komunalne z kilkoma odstępstwami, wtedy gdy ewidencja nie jest wymagana i dotyczy np. biomasy. Nie jest istotne czy przekazujemy makulaturę, żarówki czy złom. Przedsiębiorstwo musi posiadać wpis do BDO, w innym wypadku firma transportująca odpady może odmówić wykonania usługi. W tej grupie trudno znaleźć sklepy internetowe, ale zdarzają się różne sytuacje.

BDO – kontrole

BDO zmienia sytuację na rynku odpadów. Im szybciej firmy, w tym te działające w obszarze e-commerce zauważą nowe obowiązki, tym taniej je zrealizują unikając negatywnych konsekwencji kontroli. W Polsce dodatkowe uprawnienia w tym zakresie zyskała Inspekcja Środowiska. Może kontrolować firmy 24h/dobę, bez zapowiedzi. Jednak nie wzmożone kontrole powinny być czynnikiem mobilizującym przedsiębiorców do ochrony środowiska.
Osobny obowiązek rejestrowy dotyczy również podmiotów gospodarczych, które mają obowiązek raportowania do KOBiZE (Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami). Dotyczy przedsiębiorstw posiadających służbowe pojazdy samochodowe oraz urządzenia emitujące do atmosfery urządzenia takie jak np. kotły grzewcze.

Sprzedajesz do niemieckich klientów? W Niemczech regulacje runku opakowań wprowadzono w 2019 r. Przeczytaj o LUCID i VERPACK-G

Tekst powstał dzięki współpracy z GRUPĄ EKOPRO

Autorzy:
Jacek Adamczak prawnik, ekonomista, doktorant SGH zajmujący się problematyką związaną z restrukturyzacją przedsiębiorstw wdrażających model GOZ.
Bartosz Sierżęga inżynier środowiska, doktorant UZ zajmujący się gospodarką odpadami i emisjami w przedsiębiorstwach wdrażających  model GOZ.